Energia potencjalna sprężystości

Jednym z rodzajów energii potencjalnej jest energia sprężystości.

W celu rozciągnięcia sprężyny trzeba wykonać pracę, z kolei sprężyna kurcząc się będzie nam tę pracę oddawać. Tak więc w rozciągniętej sprężynie jest zgromadzona energia sprężystości (równoważna pracy użytej do jej praca jej rozciągania), zaś uwolnienie tej energii pozwala na odzyskanie włożonej poprzednio pracy. Na tej zasadzie działają m.in. naręczne zegary mechaniczne (nakręcane), zabawki, gumowe proce, a także łuki i kusze.

 

Energia sprężystości zgromadzona w rozciągniętej sprężynie zależy od:

wielkości rozciągnięcia (czyli przesunięcia końca sprężyny) - x
stałej sprężystości sprężyny – k, (czyli wielkości określającej jak dużej siły potrzeba, aby rozciągnąć sprężynę)

Sprężyna trudna do rozciągnięcia gromadzi z każdego centymetra rozciągnięcia większą energię, niż sprężyna "słaba". I oczywiście większe rozciągnięcie wymaga większej energii rozciągania.

Wzór, który łączy te wielkości w poprawną energię sprężystości ma postać


Znaczenie symboli - jak wyżej.

Widać, że energia sprężystości silniej rośnie wraz z wielkością rozciągnięcia sprężyny (x jest w kwadracie), niż ze zwiększaniem współczynnika sprężystości - np. dwukrotne zwiększenie współczynnika sprężystości zwiększa energię sprężystą też dwukrotnie, ale dwukrotnie większe rozciągnięcie zwiększa energię już czterokrotnie..

Trzeba też pamiętać, że wzór powyższy jest tylko przybliżeniem sprawdzającym się dla niezbyt dużych rozciągnięć x. Przy bardzo silnym rozciągnięciu sprężyna ulegnie rozprostowaniu i podana zależność w ogóle nie będzie miała zastosowania.
Odchylenia od opisanego prawa występują z resztą już dla nie tak ekstremalnych rozciągnięć. Np. może się okazać, że duże rozciągniecie sprężyny zaowocuje powstaniem siły sprężystej nieco mniejszej niż to wynika ze wzoru. Ogólnie obowiązuje zasada, że im mniejsze rozciągnięcie, tym lepsza stosowalność wzoru na energię sprężystości.

Wzór powyższy obowiązuje nie tylko dla rozciągania, ale i dla ściskania, odchylania i uginania i ogólnie dla odkształceń od położenia równowagi.