Kiedy postaranie się o korepetycje jest wskazane?

Są sytuacje, w których korepetycje są szczególnie potrzebne lub nawet niezbędne. Oto niektóre z nich:

1. termin w jakim wiedza ma być zdobyta jest krótki, a materiał jest trudny i rozległy - np. zbliża się ważny egzamin, zaliczenie semestru itp. W takiej sytuacji samodzielne nadrabianie braków może okazać się zbyt wolne.

2. szkoła, lub klasa, do której uczęszcza uczeń ma „słaby poziom”, a wiedza jest niezbędnie potrzebna z powodu studiów, egzaminów itp.

3. nauczyciel w szkole nie potrafi nawiązać kontaktu z dzieckiem. Wciąż przybywa konfliktów, stresów, uczeń traci chęć do nauki i do szkoły. Może pomoc z zewnątrz coś tu naprostuje?...

4. nauczyciel w szkole jest może i niezłym fachowcem - tzn. posiada wiedzę i umiejętności dydaktyczne - jednak środowisko rówieśnicze (np. grupa klasowych "wesołków") skutecznie zaniża poziom nauki. Jest to niestety problem wielu szkół i wielu klas. W opisanej sytuacji lekcje sam na sam z korepetytorem, bez rozpraszającej obecności kolegów, mogą dać o wiele lepsze wyniki, niż te standardowe.

5. uczeń ma problemy natury emocjonalnej – boi się nauczyciela w szkole, nie potrafi pokonać tremy. W takiej sytuacji często mądry, życzliwy korepetytor jest w stanie wyrwać zestresowanego młodego człowieka z zaklętego kręgu lęków i paraliżu emocjonalnego. Podobną rolę mógłby tu spełnić dobry psycholog.

Przewagi korepetycji nad nauczaniem szkolnym

Korepetytor może przekazać swojemu uczniowi wiele rzeczy, których z różnych powodów nie można zrealizować na lekcji. Najważniejszą z nich jest z pewnością fakt, że:

Wreszcie korepetytor ma tę przewagę, że ma zwykle wielką pomoc w postaci...
... nauczyciela szkolnego, który też dokłada do głowy ucznia swoją porcję wiedzy.

Dobre i złe korepetycje

Całkiem złe i nietrafione korepetycje zdarzają się bardzo rzadko. Wynika to z faktu, że samo przytrzymanie naszej pociechy przy nauce daje najczęściej już jakieś tam efekty. Nawet kiepski merytorycznie nauczyciel - korepetytor jest więc przynajmniej minimalnym powodem wymuszającym na niesfornym uczniu pracę nad zaległościami.

Jednak rola wyłącznie naukowego "nadzorcy" nie wymaga od korepetytora wielkich umiejętności merytorycznych, a co najwyżej uporu i konsekwencji. Dlatego płacąc za naukę indywidualną najczęściej oczekujemy czegoś więcej niż "posiedzenie" z młodym człowiekiem przy jego lekcjach. Zapewne chcielibyśmy, aby problemy z nauka zostały pokonane po prostu szybciej, a zdobyta wiedza okazała się trwalsza. W takiej sytuacji pojawia się problem wyboru odpowiedniego korepetytora, co jest powiązane z aspektem finansowym.

Co więc wybrać, gdy trzeba koniecznie w miarę krótkim czasie nadrobić zaległości?

Ja osobiście mam na temat pogląd następujący. 
Jeśli chodzi o jednostkowe problemy z bieżącą nauką - w rodzaju jeden niezrozumiały temat (czasem dwa), to nie ma sensu szukać drogiego i wyjątkowo wykwalifikowanego korepetytora. Jest duża szansa, że wszystko zostanie wytłumaczone przez kolegę szkolnego, ew. studenta I roku, który choć nie ma wielkiego doświadczenia pedagogicznego, to posiada to minimum wiedzy potrzebnej do zrozumienia tematu.
Inaczej sprawa się przedstawia z POWAŻNYMI ZALEGŁOŚCIAMI, lub gdy termin uzupełnienia braków w wiedzy jest szczególnie naglący. Tutaj wybór osoby do nauki powinien być szczególnie przemyślany, bo grożą nam dwa przynajmniej negatywne scenariusze:

Szczególną sytuacją jest przygotowanie do egzaminów wstępnych na studia wyższe. Tutaj wybór korepetytora bez doświadczenia może przynieść najgorsze efekty. Bo zazwyczaj kandydat na studenta już całkiem niemałą wiedzę posiada i nie wystarczy tylko materiału powtarzać standardowym sposobem. Tutaj trzeba szybko i precyzyjnie zdiagnozować słabe punkty, naprawić zaległości z nimi związane, wyszukać następne itd.... Nie ma natomiast czasu (i potrzeby!) na wałkowanie tematów tak jak to było robione w szkole. Dlatego najlepiej byłoby uczyć się z osobą, która potrafi dobrze objąć całość wiedzy i swobodnie porusza się w zawiłościach materiału kilku lat nauki szkolnej. W rezultacie osiągniemy lepszy efekt podczas mniejszej liczby godzin nauki, co pewnie opłaci się też finansowo.

Od strony finansowej patrząc, najbardziej efektywną metodą nauki jest opieranie się w jak największym stopniu na pracy własnej. Bo jeśli posiadamy podręczniki i dobre notatki z zajęć, to ze standardowym powtórzeniem nie powinno być wielkiego problemu. Wtedy wystarczy raz na jakiś czas zamówić sobie dodatkowego nauczyciela (ale dobrego!) i pomęczyć go pytaniami dotyczącymi konkretnych problemów. Potem następna porcja nauki własnej - i znowu wyjaśnienia korepetytora.

Korepetycje - drogie czy tanie?

Koszt korepetycji jest zazwyczaj niemały. Według danych z Internetu (wiosna 2003 rok) godzina zegarowa zajęć z korepetytorem waha się ona od 20 do 50 zł. A zdarzają się ceny jeszcze wyższe niż 50 zł. To niemało w sytuacji, gdy typowa stawka godzinowa pracy etatowej raczej nie przekracza 10 zł. Z drugiej jednak strony, zamówiony na godziny fachowiec w rodzaju hydraulika, czy elektryka, też zażyczy sobie najczęściej powyżej 20 zł (przynajmniej w Warszawie), zaś wiedzę na poziomie nauczycielskim zdobywa się znacznie dłużej i ciężej.

Dlaczego jednak jest tak drogo?
- powodów jest przynajmniej trzy:

Osoby nie będące nigdy nauczycielami myślą sobie często: "co to za wysiłek... - trochę pogada, coś tam wytłumaczy, nie zmęczy się...". W rzeczywistości intensywna praca umysłowa, połączona z wysiłkiem kontaktu osobowego, jest bardzo męcząca.
Ja sam pamiętam z mojej praktyki szkolnej jak bardzo ciężkie do wykonania jest "banalne" 6 godzin lekcyjnych (przecież z przerwami i krótszych niż zegarowe). Nieraz mówi się: 6 godzin? - co to jest? Inni pracują normalnie 8 godzin.
Jednak po takich 6-ciu godzinach, trudno jest się skupić nad czymkolwiek, głowa "puchnie" i ma się wrażenie ogólnego rozbicia, jak po żadnej innej pracy. Dziś, po latach pracy w różnym charakterze (informatyk programista, tłumacz książek, dziennikarz, nauczyciel, a nawet wykonywanie prac o charakterze rolniczym)  mam świadomość, że pracować fizycznie (nie mówię o wyjątkowo ciężkiej pracy) da się po 10 godzin przez wiele dni, umysłowo przy komputerze, też da się wytrzymać 8-9 godzin, jednak rzetelna praca nauczyciela jest około 2 razy bardziej męcząca niż przeciętna inna (4-5 godzin dziennie wymusza wysiłek na poziomie 8 godzin typowej pracy). Według mnie nauczycielstwo (rzetelne, a nie obijanie się) należy do  zawodów najbardziej męczących (w przeliczeniu na godzinę pracy).

W związku z ceną narzuca się jeszcze inne pytanie:

Czy lepiej dać więcej, za pracę prawdziwego fachowca, czy może zafundować sobie korepetycje tańsze - np. z uczniem szkoły, lub studentem?

Prostej odpowiedzi na to pytanie nie ma. Bo praca korepetytora, jest jak praca artysty - nieraz student lepiej nauczy od doktora nauk, innym razem jednak taniej - oznacza wyrzucenie pieniędzy. Najlepiej jest po prostu spróbować, lub poradzić się opinii kogoś, kto z usług danego korepetytora już korzystał.
Sam zdaję sobie sprawę, że choć wydaje mi się, iż mam raczej duże doświadczenie w korepetycyjnej "materii", to w szczególnych sytuacjach lepszym może się okazać po prostu kolega, pomagający za darmo. Jest tak np. gdy problemem ucznia jest nie tyle wiedza z danego przedmiotu, co konieczność, cierpliwej, mrówczej pracy nad kolejnymi problemami, dostępność do konsultacji w każdej chwili (bo kolega mieszka za ścianą) i znajomość wymagań konkretnego nauczyciela szkolnego.
Takie sytuacje nie są jednak zbyt częste i myślę, że tam gdzie idzie o przekazanie rzetelnej wiedzy, warto jest zatrudnić fachowca z prawdziwego zdarzenia (choć może bez przesadnej wiary w tytuły i formalne atrybuty wiedzy).

Jedno jest jednak bardzo ważne - poziom korepetytora nie może zejść poniżej pewnego minimum. W przeciwnym wypadku więcej on zaszkodzi niż pomoże.

I jeszcze sprawa: nie zawsze lepszy fachowiec w danej dziedzinie - matematyk, fizyk czy chemik, będzie lepszym korepetytorem. W szczególności osoby ściśle związane z pracą naukową, obracające się wśród osób o wysokiej inteligencji, potrzebują nieraz wiele godzin doświadczeń z przeciętnymi uczniami, aby zacząć rozumieć ich mentalność i problemy (w szczególności np. ucznia gimnazjum). Sam Izaak Newton - fizyk przecież genialny - był podobno marnym dydaktykiem, a jego wykłady były nudne. W przypadku bezpośredniej pracy z uczniem kluczowe jest raczej zrozumienie jego problemów i wczucie się w tok myślenia, niż wiedza na poziomie uniwersyteckim.